Het toppunt van horloges met zo’n eigen verhaal zijn misschien wel militaire horloges. Deze stoere horloges hebben vaak een relatief eenvoudig maar doelgericht uiterlijk en militaire coderingen gegraveerd in het achterdeksel. Dit laatste onderscheidt ze natuurlijk al van ‘burger’-horloges, maar de echte magie zit hem in het feit dat dit eigenlijk geen horloges zijn maar instrumenten: menig man en vrouw moest hier zijn leven op vertrouwen en het maakte een integraal deel uit van de uitrusting. Het wekt dan ook geen verbazing dat onnodige toeters en bellen achterwege zijn gelaten en dat nauwkeurigheid, robuustheid en afleesbaarheid daarentegen bovenaan de prioriteitenlijst stonden. Bovendien doen de codes, de krassen en andersoortig patina ons gissen naar de geschiedenis welke het horloge met zich meedraagt en naar het leven dat het geleden heeft. Laten we eens de proef op de som nemen en kijken naar een drietal horloges uit onze eigen collectie:
Het horloge uiterst links is de Omega Seamaster 300. Dit model is natuurlijk van zichzelf al legendarisch genoeg, maar het exemplaar wat u hier ziet is voorzien van militaire graveringen. Van dit model is een aantal varianten in omloop, waarvan de meeste uitgegeven zijn aan strijdkrachten uit het Verenigd Koninkrijk, incluis haar (vroegere) koloniën. De graveringen op het achterdeksel zijn moeilijk te ontcijferen, maar de W10 geeft in ieder geval aan dat dit horloge aan het leger (ipv de 6b-luchtmachthorloges) is geleverd. De ‘67’ aan het eind vertelt ons dat dit in 1967 gebeurde, wat bevestigd wordt door het certificaat wat Omega ons toestuurde. Deze horloges waren standaard voorzien van zogenaamde ‘fixed bars’, waarbij de bandpennen vastgesoldeerd waren. Bij de onze is dit op enig moment in zijn geschiedenis ongedaan gemaakt, zodat er nu ook andere banden gemonteerd kunnen worden. In ongeveer dezelfde periode leverde Rolex een vergelijkbaar model welke inmiddels tegen de 100.000 euro haalt op veilingen; deze Seamaster is echter nog een stuk betaalbaarder.
Het tweede horloge dat u ziet is de Longines W.W.W., bijgenaamd ‘Greenlander’. De W.W.W.-modellen zijn er van een groot aantal merken: meestal werden bij dit soort horloges specificaties vanuit het leger vrijgegeven en de merken die aan de standaarden konden voldoen mochten ze leveren. Alle modellen hebben dan ook de wijzerplaat met kleine secondewijzer gemeen, evenals de ronde kasten en vaste bandaanzetten. De Longines is eigenlijk het enig model dat er duidelijk uitspringt doordat deze een grotere kast heeft (3mm groter, totaal 38mm) dan de overige modellen. Dit type horloge werd voornamelijk gebruikt in de Tweede Wereldoorlog. Het W.W.W. staat voor Watch Wristlet Waterproof, wat dus specifiek aangeeft dat dit een POLS-horloge was - in een tijd dat dit nog niet gebruikelijk was. ‘Waterproof’ bovendien, al betekende dat vroeger wat anders dan tegenwoordig. En het ‘Greenlander’? De bijnaam komt van een verhaal dat dit horloge specifiek voor een trainingsmissie naar Groenland (1952-54) ontworpen zou zijn. Hoewel dit verhaal recent ontkracht is blijft deze naam voor altijd verbonden aan dit bijzondere horloge.
Het laatste horloge is een IWC Mark 11. Eind jaren 40 werd dit horloge door de Britse luchtmacht voor het eerst in gebruik genomen en het zou tot begin jaren 80 in gebruik blijven. Ook de Australische-, Nieuw-Zeelandse – en de Zuid-Afrikaanse luchtmacht maakten dankbaar gebruik van dit horloge. Het horloge heeft een schitterend handopwindbaar uurwerk wat tegen magnetische beschermd wordt door een week-ijzeren kast en natuurlijk de typerende duidelijke wijzerplaat. Al met al is deze IWC hét schoolvoorbeeld van een functioneel pilotenhorloge en het wekt dan ook weinig verbazing dat we in veel moderne horloges invloeden van deze ‘MK11’ herkennen. We horen het u bijna denken: waarom ‘mark’? De geschiedenis wil dat in de beginjaren ook Jaeger-LeCoultre dit type horloges maakte. Om verwarring te voorkomen werden beiden types (net als alle andere instrumenten) met dezelfde Mark-codering aangeduid. Het is overigens expliciet géén Mark XI: de Romeinse cijferaanduiding liet de RAF vlak na WOII vallen. Weten we dat ook weer..
Deze horloges zijn inclusief verhaal (en prijs) te bewonderen op http://www.awco.nl/
